Khi đi xin việc, không ít sinh viên vì mong muốn mau chóng có chỗ làm nên đã gật đầu với nhiều yêu cầu của nhà tuyển dụng. Từ nộp bằng gốc đến chấp nhận thời gian thử việc trong khoảng 3 - 6 tháng. Thực tế là doanh nghiệp đang vi phạm luật. Còn sinh viên thì không hiểu luật để bảo vệ bản thân mình.

Một ví dụ cụ thể cho anh em

Sinh viên T đã tốt nghiệp cử nhân khoa Xây dựng dân dụng của Đại học xây dựng. T nộp đơn ứng tuyển vào vị trí kỹ sư thiết kế kết cầu của một công ty X.

Thời gian thử việc 2 tháng với mức lương 3.000.000 đồng/tháng (đã bao gồm phí đi lại, tiền ăn trưa…). Sau thử việc, T sẽ được ký hợp đồng lao đồng trong vòng 3 tháng. Và lương tăng lên 5.000.000 đồng/tháng. Hết 3 tháng công ty sẽ cân nhắc ký tiếp.

Tuy nhiên để vào vị trí này, nhà tuyển dụng yêu cầu T nộp bằng tốt nghiệp gốc. Và họ cũng chỉ nhận bằng gốc. Liệu ở vị trí của T, các bạn sẽ có quyết định thế nào?

Ví dụ trên là trường hợp mà rất nhiều sinh viên gặp phải trong quá trình xin việc hiện nay.

Thời gian thử việc

Tuyển dụng kỹ sư/Tuyendungkysu.vn

Đây là vấn đề mà các doanh nghiệp hay vi phạm nhất. Đặc biệt với các bạn sinh viên trẻ mới ra trường. Tại Việt Nam, pháp luật quy định thời gian thử việc tối đa là 60 ngày. Phụ thuộc vào tính chất công việc chứ không phải bằng cấp của người xin việc. Cụ thể:

Điều 7 Nghị định số 44/2003 hướng dẫn thi hành điều 32 BLLĐ:

- Thời gian thử việc không được quá 60 ngày đối với công việc có chức danh nghề cần trình độ chuyên môn, kỹ thuật từ cao đẳng trở lên.

- Thời gian thử việc không được quá 30 ngày đối với chức danh nghề cần trình độ trung cấp, công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ.

- Thời gian thử việc không được quá 6 ngày đối với những lao động khác.

- Hết thời gian thử việc, người sử dụng lao động thông báo kết quả làm thử cho người lao động hoặc người lao động không được thông báo mà vẫn tiếp tục làm việc thì người đó đương nhiên được làm việc chính thức”.

Mức lương thử việc

Sau khi xem xét thời gian thử việc, một vấn đề khác sinh viên cần quan tâm là mức lương thử việc. Mức lương thử việc ít nhất phải bằng 85% lương chính thức. Trong đó lương chính thức không được thấp hơn lương tối thiểu vùng.

Ví dụ: T ở quận Đống Đa, Hà Nội, thuộc vùng I. Từ năm 2018, lương tối thiểu tại vùng 1 là 3.980.000/tháng, nên khi thử việc mức lương của T ít nhất là 2.985.000 đồng. Nếu trả lương cho T thấp hơn mức này. Phía nhà tuyển dung có thể bị phạt từ 20-75 triệu đồng.

Có cần nộp bằng tốt nghiệp gốc?

Một điểm khác cần chú ý trong câu chuyện của T là nhà tuyển dụng yêu cầu nộp bằng tốt nghiệp gốc. Nếu không nộp sẽ không được nhận vào làm. Tuy nhiên các sinh viên cần lưu ý là bằng gốc chỉ cấp 1 lần. Dù đề nghị cấp lại cũng chỉ là bản sao. Ngoài ra, phía tuyển dụng không có quyền yêu cầu người lao động phải nộp văn bản gốc. Cụ thể là gồm giấy tờ tùy thân, bằng cấp, chứng chỉ...

Tuyển dụng kỹ sư/ Tuyendungkysu.vn

Đưa giấy tờ cho người khác thì dễ. Nhưng lấy lại hoàn toàn không dễ chút nào. Tôi đã gặp trường hợp người lao động muốn chấm dứt hợp đồng sớm. Họ muốn lấy bằng để đi làm chỗ khác. Nhưng doanh nghiệp yêu cầu phải nộp tiền mới được lấy lại bằng.

Nếu bạn vẫn muốn làm việc và chấp nhận nộp bằng. Nên bằng cách nào đó (văn bản, hình ảnh, âm thanh) lưu lại minh chứng vào giờ đó, ngày đó đã đưa bằng cho doanh nghiệp.

Thời hạn hợp đồng lao động sau khi thử việc

Vấn đề cuối cùng là sau quá trình thử việc, T sẽ được ký hợp đồng 3 tháng. Trước khi thảo luận vấn đề này, các bạn cần biết là có 3 loại hợp đồng mà doanh nghiệp có thể ký với người lao động

- Hợp đồng không xác định thời hạn (hợp đồng dài hạn)

- Hợp đồng xác định thời hạn (từ đủ 12 tháng đến 36 tháng)

- Hợp đồng theo mùa vụ hoặc giao kết thực hiện một công việc nhất định (dưới 12 tháng).

Pháp luật cũng nghiêm cấm sử dụng hợp đồng thời vụ với loại công việc có tính chất thường xuyên, kéo dài trên 12 tháng. Trường hợp T được nhận vào công ty vị trí kỹ sư thiết kế kết cấu; đây là công việc liên tục trên 12 tháng. Nếu ngân hàng chỉ ký hợp đồng 3 tháng thay vì tối thiểu 12 tháng là đã vi phạm pháp luật.

Khi tìm hiểu và biết rõ tính chất công việc của mình, các bạn có quyền trao đổi với nhà tuyển dụng, đề nghị ký kết hợp đồng ít nhất 12 tháng. Không nên đồng tình và thỏa thuận với những điều trái luật như vậy.

Một ví dụ khác

Hôm trước tôi cũng có cuộc nói chuyện ngắn với một cô bé, một kiên trúc sư, cũng hơn 5 năm kinh nghiệm trong nghề. Được nhận vào làm một công ty thiết kế nội thất tại Sài gòn, thời gian thử việc là 3 tháng.

Dự án mới tầm 20 tỷ của công ty, cô bé nhận nhiệm vụ triển khai chính, 2 máy 1 ren 1 vẽ chạy qua lại, tăng ca. Tất cả công trình 3d, khai triển cô bé ôm tất. Lương đều đặn cứ mùng 10 là ting ting.

Đến khi hoàn thiện hồ sơ dự án gửi CĐT thì cũng hết 2 tháng thử việc, sang tháng thứ 3, cuối tháng chỉ được ứng trước 40% lương, giứa tháng sau vẫn chưa có lương cô bé có ý kiến nếu không được thanh toán lương sẽ nghỉ. Cuối cùng được cho về với quyết định thanh lý hợp đồng và cắt 50% lương tháng cuối cùng vì lý do nghỉ ngang.

Cô bé có liên hệ với một số người để nhờ can thiệp nhưng vì chủ quan không ký hợp đồng thử việc nên không có gì để quy trách nhiệm cho việc quỵt lương của công ty, đành phải bỏ coi như xui.

Anh em kỹ sư thường vậy, ít quan tâm và xem nhẹ giá trị của hợp đồng lao động, nếu chẳng may bị nợ lương hay quỵt lương thì cũng chẹp miệng coi như đen, nghề mình đứa nào chả bị. Việc cho qua của anh em tạo một tiền lệ xấu, đặc biệt với ngành xây dựng.

Hợp đồng lao động là trách nhiệm và cả là quyền lợi của anh em.

Tuyển dụng kỹ sư/ Tuyendungkysu.vn 

Một lần khác có nói chuyện với một cậu sinh viên, được tiếng đi làm cho công ty của thầy giáo, nhưng công việc chủ yếu là giao hồ sơ, đóng dấu và....thỉnh thoảng đến quán nhậu của thầy phụ giúp bưng bê. Thời gian việc linh tinh chiếm gần như hết thời gian để cậu có thể học hỏi hay tiếp cận công việc chuyên môn. Nhưng vì ngại thầy mà chẳng dám nghỉ. Cuối cùng sau 2 tháng làm việc cũng mạnh dạn xin nghỉ vì lý do gia đình.

Đãi ngộ nhận được là một lời cảm ơn và cái bắt tay quyết thắng của Thầy.

Vậy đó, trong thực tế để có kinh nghiệm làm việc nhiều bạn chấp nhận đánh đổi quyền lợi của mình, quan điểm cá nhân của tôi việc đó chấp nhận được Nhưng các bạn sinh viên nên nhớ mục tiêu của mình là gì?

Việc mình đang làm, đang đánh đổi có mang mình lại gần mục tiêu hay không? Nếu không đừng vì lý do gì mà không quyết định dừng lại.

Tiền bạc của mình, sức khỏe của mình và thời gian của mình. Đã là của mình thì phải do mình quyết.